Nghiên cứu thực địa
15-09-2021
Những trăn trở về việc gìn giữ truyền thống bản địa của già A Tăng làng Tu Rết
Trong suốt thời gian học tập và tìm hiểu tại địa bàn, nhóm nghiên cứu có ghé thăm làng Tu Rết. Nhóm mong muốn được tìm và lắng nghe thêm từ già làng A Tăng. Già làng đóng vai trò rất lớn trong cộng đồng đối với đồng bào Tây Nguyên nói chung và đồng bào Ca Doong nói riêng. Già làng Ca Doong được cộng đồng làng chọn lựa bầu lên, là người có uy tín, nhân cách, được mọi người trong làng kính trọng, có nhiều kinh nghiệm, hiểu biết về luật tục và lao động sản xuất.
Khi đến nhà Già Tăng, nhóm được nghe Già chia sẻ những câu chuyện thay đổi trong đời sống canh tác và sử dụng giống địa phương của đồng bào Ca Dong trong những năm qua, đặc biệt là các giống lúa bản địa của người Ca Dong, ví dụ tại làng Tu Rết có những giống lúa như sau: H’Dếch Nhan, H’Dếch Tụp, H’Dếch Ma him, v.v…
Già Tăng chia sẻ “Ngày xưa bà con trồng rất nhiều loại giống lúa và cây ăn quả bản địa khác nhau trong cùng một diện tích. Ví dụ, bà con trồng lúa với bắp (ngô bản địa) và xen vào đó có cả trồng rau củ quả như bí đỏ, dưa leo, mướp giống địa phương. Bà con làng Tu Rết vẫn còn giữ được một số giống bản địa rất tốt, như chuối, cau... Tất cả được trồng trên Rẫy. Cuộc sống gần đây đã có nhiều thay đổi. Nhu cầu của con cháu cũng thay đổi nhiều, nên nhiều thứ không còn giữ được và hoặc giữ được rất ít kể cả các loài giống địa phương. Nhiều giống bản địa cũng không còn nhiều như trước kia; cả phong tục và tập quán cũng nhiều thứ mai một đi.” Nhiều bà con Ca Doong thông tin lại với nhóm nghiên cứu, đã có nhiều loại giống địa phương đã bị mất trong những năm gần đây. Những nghi lễ, tập tục cũng bị bỏ đi nhiều, bà con không lên rừng lấy lá nữa, cũng không làm nhiều lễ mừng rẫy vì không còn phá rừng khai hoang rẫy mới. Thế hệ trẻ hơn, những người chịu ảnh hưởng lớn hơn bởi những thay đổi của xã hội, kinh tế thị trường dường như ít quan tâm hơn đến đời sống canh tác truyền thống và nghi lễ, tập tục địa phương.
Trong đôi mắt của Già, những lúc trao đổi về cuối chiều, nét mặt ưu tư và những tia hy vọng như còn sót lại, phần vừa mong cho con cháu, phần vừa lo lắng liệu những gì cha ông để lại còn được tiếp tục mãi mãi. Già còn nói: "Không biết khi Tôi và bà ra đi, con trẻ còn giữ gìn nữa hay không?"
Bài viết mới
